2009/10/30

1.- Zer da energia ?


Energia da lan bat egiteko kontsumitzen dugun erregaia. Nahiz eta energia bera ez ikustea modu askotan agertzen da; esate baterako, bonbilla baten argia, danbor baten soinua, gauza bat altxatzen dugunean, hori da energia. Energia mota askotakoa da, eta modu bakoitza beste batean eralda daiteke, hala nola kotxe baten motorra gasolina erretzen du bero energia sortzeko eta energia mekanikoa sortzea motorraren balbulak mugitzeko eta kotxea martxan jartzeko.Energia naturan agertzen da baita,esaterako energi elektrikoa egoera naturalean tximistak:

2009/10/29

2.- Energiaren agerpenak/eraldaketak

o Energia agerpenak

Energia aurkitu dezakegu hainbat modutan:

E.Mekanikoa:
ºEnergi zinetiko E=1/2.m.v2
ºEnergi potentziala Ep=mgh


E.Elektrikoa :
ºE=P.t
ºE=V.I.t

E.Termikoa :
ºKondukzioa
ºKonbekzioa -Q= m.c.(Th-Tb)
ºRadiazioa

E. Kimikoa:
ºQ=Pc.m(Sol eta Lik)
ºQ = Pc.V(gas)

E.Nuklearra:
ºE=m.C2


o Energiaren beraldaketak
Energia ez da gastatzen eraldatzen baizik, hona hemen nola eraldatu dezake energia:

2009/10/28

3.- Orokorrean energiaren erabilpena

Energiak mugimendua eragiten du. Objektu bat higitzen ari dela ikusten dugunean, badakigu energia erabiltzen ari dela. Haizeak astindutako paper-orri batek, irakiten duen urez betetako lapiko batek eta higitzen ari den auto batek energia erabiltzen ari dela erakusten digute. Energiak egiten duena nabaritzen edo ikusten dugulako dakigu energia badagoela. Energiak autoak higiarazten ditu, makinak funtzionarazten, elikagaiak berotzen eta gure ikasgela argitzen du.

2009/10/27

4.- Toki jakin batzuen energiaren erabilpena

-Etxeetan:
Etxeetan erabiltze dira hainbat energi mota: elektrikoa(elektrodomestikoak erabiltzeko eta argia edukitzeko), bero energia( kalefakzioa eta ura berotzeko).
-Garraioan:
Garraiorako erabiltzen dira energia hauek: energia mekanikoa(merkantzia ipintzeko garraioan eta garraioa mugitzeko), energia kimikoa(garraioen motorrak mugitzeko), energia beroa (garraioen motora mugitzeko).
-Industrian:
Industrian energi asko erabiltzen da. Materialaren arabera energia bat edo beste bat erabiltzen dugu material hori moldeatzeko, eraldatzeko eta garraiatzeko.

2009/10/24

5.- Oinarrizko ekoizpena

Hemen nola ekoizten dan energia elektrioa (hau agian ez da oso zeatza, ez da ekoizten soilik baizik eta energi mekaniko energi elektrikora biurtzen den baizik)





Hemen lagatzen dizuet irudi bat:

2009/10/23

6.- Energia elektrikoaren ekoizpena / garraioa

a) Eskema orokorra :



b) Bideoa :



c) Infografia. Energiaren bidea

2009/10/20

7.-Unidadeak/neurketak

Unitate asko erabiltzen dira energia kalkulatzeko, baina sistema internazionalean erabiltzen dira: kaloriak(Kal), jouleak(J) eta kilo batio orduko(KWh).
-Kaloriak: Bero energia neurtzeko erabiltzen da.
-Jouleak:lana eta Energiari ematen zaion unitate bat da. Newton bateko indarrak metro bat mugitzeko behar duen lan kantitateari deritza.
-kilowatio orduko (kwh): Zenbat energia elektrikoa konsumitzen duen gauza bat kalkulatzeko unitatea da.

2009/10/17

Energi iturri ez berriztagarriak. Sarrera







Energia iturri ez berriztagarriak: Energia iturri mota hau naturan aurki dezakegu kantitate mugatu batean, guztiz gastatu ezkero ezin dira ordezkatu, ez delako existitzen hau produzitzeko biderik.








Energia ez-berriztagarriak eraketa-ziklo geologikoekin lotuta daude. Kontsumo altuaren ondorioz erreserbak ahitzen doaz, berriz ere eratzeko baino askoz ere abiadura handiagoan, eraketa-prozesuak milaka urte irauten baitu.

Energia ez-berriztagarri nagusiak ikatza, gas naturala eta petrolioa dira. Guzti horiek hurrengo ezaugarriak dauzkate:

- Etengabeko ahitzea kontsumoaren ondorioz.
- Munduko eskaera gehienari erantzuten diote.
- Banaketa geografiko desorekatua.
- Ustiatze garestia eta ingurumenarentzat kaltegarria


Bi energia ez berriztagarri mota daude:

1. Erregai fosilak:

Abantailak:

  • Oso erraz lortzen dira.
  • Aurkitzeko erraztasuna, kopuru handian daudelako.

Desabantailak:

  • Bere erabilerak atmosferara gas kutsakorrak igortzen ditu.
  • Erreserbak agor daitezke epe luze edo ertainean.
  • Erabiltzean, erregai fosilen ordez erabizli zitezezkeen materialek baino gehiago kutsatzen dute.

2. Erregai nuklearrak:

Abantailak:
  • Energia asko sortzen du modu iraunkorrean eta prezio egoki batean.
  • Ez ditu gas kutsakorrak sortzen bere erabileran.

Desabantailak:

  • Bere erregaia mugatua da.
  • Hondakin erradiaktiboak sortzen ditu.
  • Istripuren bat gertatuz gero, ingurugiroko arazo larriak sor ditzake.
  • Honetako batzuk ez daude teknologikoki ondo garatuta.


2009/10/16

Energia nuklearra

Energia nuklearra, atomo batzuk besteetan eraldatzen duten bi fenomenori dagozkie: fisio nuklearra eta fusio nuklearra.

FISIOA: fisio nuklearrean, nukleo astun bat bonbardatu egiten da neutroiekin, harik eta bi nukleotan deskonposatzen den arte. Nukleo horietako bat bestea baino bi bider handiagoa da. Erreakzio horrek irauten duen artean, energia handia askatzen da eta bi edo hiru neutroi igortzen dira. Hauek, era berean, fisio gehiago eragin ditzakete. Efektu biderkatzaile horri fisiozko kate-erreakzioa esaten zaio. Fisio nuklearra II. Mundu Gerra kokatu behar dugu, alemanek bonba baten fisioa planteatu zutenenan, honen ondorioz sortu zen famatua den bonba nuklearra.


FUSIOA:
bi nukleo oso arin batu egiten dira nukleo astunago eta egonkorrago bat osatzeko, eta prozesu horretan, energia-kopuru handi bat askatzen da, fisio-prozesu batean askatutakoa baino handiagoa. Tenperatura handiak erdietsi behar horrek zaildu egiten du erreakzio hori gaur egungo teknologiaren bidez gauzatu ahal izatea.
Energia nuklearra arriskutsua izan daiteke. Behar bezalako neurriak hartzen ez badira, prozesu nuklearretan askatzen diren erradiazio ionizatzaileek kalte egin diezagukete eta.

Baina zientziak eta teknikak nahikoa baliabide jarri dituzte gure esku kalte horiek gerta ez daitezen. Horretarako, segurtasun-neurri zorrotzak bete behar dituzte zentral nuklearretan. Hala ere, zentral nuklearrek oso toxikoak diren hondakinak sortzen dituzte, eta hori arazo larria izan daiteke ingurumenerako, milaka urtetan zehar aktibo irauten baitute.


ENERGIA NUKLEARRAREN ABANTAILAK
Energia nuklearrak beste berriztagarriak ez diren energiekin konparatuta duen abantaila nagusia honako hau da: ez dituela erregai fosilak erretzen, horrela ez du berotegi afektua areagotzen. Energia nuklearraren erabilpenak ez du petroleoaren isurketarik eta euri azidorik sortzen. Beste abantaila bat zera da, dituen koste bariableak baxuak eta egonkorrak direla beste energia lortzeko dauden mota batzuekin konparatuta, adibidez petrolera edo ikatza. Honen guztiaren ondorioz aditu askok diote oso energia konpetitiboa dela.

ENERGIA NUKLEARRAREN ARRISKUAK
Gauza batzuetarako abantaila asko dituen moduan, energia nuklearraren ekoizpenaren alde edo kontra jartzeko momentuan, jakitzea interesgearriak diren arriskuak sor ditzake.
Alde batetik arma nuklearren sorrera ekar dezake.
Beste arrisku bat material erradiaktiboa jarraiatzea eta pilatzea izan dezakeena da. Izan ere mota honetako hondakinak oso kutsakorrak dira, bai ingurugiroarentzat bat gizakiarentzat ere.

2009/10/15

Zentral nuklearrak

Zentral nuklearra energia nuklearretik elektrizitatea sortzen duen instalazio industriala da.

ERREAKTORE NUKLEARRA
Erreaktore nuklear bat kateatutako fisio erreakzioak hasi, mantendu eta kontrolatu ditzakeen instalazio bat da, ondoren sortutako beroa aprobetxatzeko gai dena.


Erreaktore nuklear batek hainbat elementu ditu, honako hauek dira:
o Erregaia
o Moderatzailea
o Blindajea
o Kontrol elementuak
o Kondentsadorea
o Reflektorea



ERREAKTORE MOTAK
Erreaktore nuklear motak bereizteko kontutan hartu behar duguna erreakzio fisioa sortzen duten neutroien abiadura da. Horrela bi erreakote mota bereiz daiztezke: erreaktore azkarrak eta erreaktore termikoak.
Erreaktore termikoak, dituzten moderadore motengatik bereizten dira: ur arineko erreaktoreak, ur aztuneko arreaktoreak eta grafitozko erreaktoreak deritzenak.
Erreaktore mota asko daude baina guk bi hauek aztertu ahal izan ditugu:

(PWR) Presiopeko ureko erreaktore duten zentralak dira honako hauek. Moderatzaile kondetsadore moduan ur arina erabiltzen dute. Kondentsadorea hain azkar dabil, ezen ura ez baita irakitze puntura heltzen eta erreaktoreko beroa etaratzen du.




(BWR) Irakiten dagoen erreaktore duten zentralak dira berriz hauek. Aurrekoaren antzerako elementuak erabiltzen dira baina orain kondentsadoreak presio gutxiagorekin eginten duenez lan likidoa erreaktorearen nukleotik pasatzean irakite puntuan dago eta likidoaren zati bat bapore bihurtzen da. Bapore honi ezetasun maila bajatutakoan turbinarantz eramaten da.


2009/10/13

Erregai fosilak

ERREGAI FOSILAK:
Gaur egun gehien erabiltzen den energiaren zatirik handiena erregai fosiletatik dator.
Garraiobideetarako, elektrizitatea sortzeko etab. erabiltzen da.
Hiru erregai fosil mota agertzen dira naturan: petrolioa, ikatza eta gasa,orain dela milioika urte sortu ziren, animali eta landareen hondakin organikoengandik;
hondakin hauek urteen eraginez Itsaso, laku etab.-en hondoan metatzen joan ziren, eta urteen eraginez geruzaka-geruzaka, beste sedimentu batzuk honek estali zituzten.
Milioika urte igaro ondoren,erreakzio kimiko eta uraren presioaren ondorioz, materia organiko hau gas petrolio edo ikatz bihurtzen da.


-ZENTRAL TERMOELEKTRIKOAK

Elektrizitatea beroaren bidez lortzeko eginda dauden eraikuntzak dira.Bero hau sortzeko erregai fosilak erabiltzen dira, eta ziklo termodinamiko baten bidez, bero hau energia elektriko bihurtzen da.
Bi zentral termoelektriko mota daude:ziklo arruntekoak eta ziklo konbinatukoak.

Ziklo arruntekoak: ikatza, petrolioa edo gas naturala erabiltzen ditu.
Zentral merke eta errentagarrienak dira, beraz asko erabiltzen dira gaur egun.
Baina, ingurumenean inpaktu handia sortzen dute eta, horregatik, orein eraikitzen ari diren ia zentral denak ziklo konbinatukoak dira.1. Torre de refrigeración
2. Bomba hidráulica de alta presión
3. Línea de transmisión (trifásica)
4. Transformador (trifásico)
5. Generador eléctrico (trifásico)
6. Turbina de vapor de baja presión
7. Bomba de condensación
8. Condensador de superficie
9. Turbina de media presión
10. Válvula de control de gases
11.Turbina de vapor
12. Desgasificador
13. Calentador
14. Cinta transportadora de carbón
15. Tolva de carbón
16. Pulverizador de carbón
17. Tambor de vapor
18. Tolva de cenizas
19. Supercalentador
20. Ventilador de tiro forzado
21. Recalentador
22. Toma de aire de combustión
23. Economizador
24. Precalentador de aire.
25. Precipitador electrostático
26. Ventilador de tiro inducido
27. Chimenea de emisiones



Ziklo konbinatukoak:Bestearen antzeko sistema bat dauka, baina errekuntzan sortzeen diren gasak ere,oso bero daudenez, ura lurruntzeko erabiltzen dira, beraz askoz errendimendu handiagoa lortzen da, zentral arruntena baino %55 handiagoa.

Hiru erregai fosil moten ezaugarriak

-FUELA:lehenago esan bezala, antzinako animali eta landareen hondakin organikoetatik dator, errekurtso natural ez-berriztagarria da, eta gutxigorabehera, betiko erritmoan jarraituko bagenu petrolioa erabiltzen, eta ez balira petrolio putzu gehiago aurkituko,
Petrolio erreserba guztiak hemendik 42 urtera agortuko lirateke.





Petrolioa ateratzeko

Itsasoko plataforma

















-GASA:gas naturala, gas nahasketa baten bidez sortua da, petrolio putzuetan agertzen da, bakarrik, petrolioan disolbatuta, eta baita ikatz meategietan.
Ehuneko handienean %90-etik gora metanoa da.
Gas honen abantaila handiena, petrolioak eta ikatzak
sortzen duten baino karbono dioxido gutxiago sortzen duela (2 atomo H20, CO2 atomo bakoitzagatik eta besteak atomo bat H20, C02 atomo bakoitzagatik )baina bere bero ahalmena askoz txikiagoa da petrolioarekin edo ikatzarekin alderatuta.


-IKATZA: ikatza edo ikatz minerala, harri sedimentarioa da, karbono ugari duena;ikatza, landareen hondakinenetatik sortu zen, honek denboraren eraginez, lurperatu, eta bakterio batzuen eraginez, harri jauek ikatz bihurtzen dira.

4 mota ikatz nagusi agertzen dira:

-Turba:%50 karbonoa.
-Lignito:%70 karbono
-Hulla: %85 karbono
-Antrazita: %94 karbono.

Ikatz erreserbak munduan oso banatuta daude, erreserbarik garrantzitsuenak asian daudelarik %66.





Ikatz
meategi
bat.



hemen erregai fosilei buruzko bideo interesgarri bat
http://www.youtube.com/watch?v=hyXinKhQ6J8&feature=related

2009/10/10

1.- Energia iturri berriztagarriak


Ingurumenaren degradazioa, garapen-bidean dauden herrialdeen eta herrialde garatuen arteko desoreka energetikoa, eta baliabide erregaien ahitzea, energia berriztagarrien garapena bultzatu duten faktoreak dira.

Energia berriztagarriek amankomunean dituzte hainbat ezugarri:

Energia tradizionalek ingurumenari egiten diotena baino kalte txikiagoa edo batere kalterik ez dute eragiten.

2009/10/09

2.- Sarrera (Erabilerak,abantailak eta desabantailak)

Sarrera (Erabilerak, abantailak eta desabantailak):
Abantailak:
•Agortezinak edo oso ugariak dira.
•Baliabide naturalen aprobetxamendua suposatzen dute.

Desabantailak:
•Inbertsio handiak eskatzen dituzte normalean.
•Ez du ez-berriztagarrien bezain beste energia produzitzen.

Erabili ahala inoiz agortuko ez diren energiak dira.Ingurumenarekin errespetutsuak dira eta inguruan eskuratu daitezke.

2009/10/08

3.- Motak

Energia iturri berriztagarrietan hainbat mota daude:

- Energia eolikoa haizeak sortzen duena da.
- Biomasa nekazaritzako hondakin lehorretatik, hondakin organikoetatik eta zur fabriketako hondakinetatik (zerrautsa) ateratzen den energia da.
- Eguzki-energiaren kasuan, eguzkiaren bitartez, elektrizitatea eta beroa sortzea lor dezakegu.
- Energia geotermikoa lurraren bihotzetik datorrena da.
- Energia hidroelektrikoa, uraren mugimenduaren energia eskuratzean datza.
- Itsasoko energia ustiatzeko mareen energia, energia termiko ozeanikoa, itsaslasterren energia eta olatuena balia daitezke.

2009/10/07

4.- Energia hidroelektrikoa

Erreka eta ibaien ura K.a. I. mendetik erabiltzen da energi iturri moduan. Gure herrietako erreka-bazterretan errotazahar, errotatxiki, behekoerrota edo errotaetxe izeneko etxe-piloa horren lekuko da. Energia hidraulikoa Erdi Aroko industrializazioaren oinarri izan zen.


Egun energia hidraulikoa elektrizitatea lortzeko erabiltzen da. Sistema oso erraza eta ezaguna da. Presa edo urtegi batean bildutako ura turbina batean zehar pasarazten da, turbina horrek energia elektrikoa sortzen duelarik. Abantaila nabari asko ditu hidroelektrizitateak. Alde batetik, energi konbertsioaren etekina oso handia da, % 80-90 bitartekoa. Elektrizitate hidraulikoa askoz ere garbiagoa da eta ez da ikatzak, petrolioak edo energia nuklearrak sortutakoa bezain arriskutsua.



Ponpaketa hutsa:


Ponpaketa mistoa:


Beste alde batetik, ibaietako korronteak presen bitartez erregulatzen direnez, hondamendi naturalak kontrolatzeko eta nekazaritza eta populazioa urez hornitzeko balio dute.

Bestetik, tamaina guztietako sistemak erabil daitezke. Eta azkenik, eragin ekologiko kaltegarriak oso txikiak dira, tamaina txikiko sistemetan batez ere. Urtegiaren eragin paisajistikoa eta lurren uholdeak ekar diztake, eta halaber, nekazaritza-lurrak galtzea edota herrien joanaraztea.

Dena den, hidroelektrizitatea sortzeak arazo latz bat du. Ibaiak edo errekak garraiatutako sedimentuak presaren atzean pilatzen dira eta ondorioz, presaren edukitze-ahalmena txikiagotu egiten da. Azkenik, presa sedimentuz betetzen da eta ezin dio urari eutsi. Beraz, kasu horretan elektrizitatea lortzeko ahalmena ibaiak nahikoa ura daraman uneetara mugatzen da.

2009/10/06

5.- Eguzki energia fotovoltaikoa

Instalazio hauetan,eguzkiaren argia zuzenean elektrizitatean eraldatzen da.Hortarako, eguzki-zelulak edo zelula fotovoltaikoak erabiltzen dira.Erdi eroalea den material batetik osatuak batez ere:silizioa,fotoiak(eguzkiaren argia xurgatzean elektroi korronte bat eskaintzen du,korronte elektriko bat alegia).

Zelula hauen fabrikazioa,monokristalinoa den silizioa erabiliaz,oso garestia da.Zentral hauen abantailak kutsatzen ez dutela eta mantenu minimoa behar dutela dira.Behar duten gauza bakarra eguzkiaren argia da.

·Plaken konexioak:
Plakak ematen duten tentsioa korronte zuzena da(c.c), eta ematen duten tentsioa ez da handia.Beraz,errenkan(serie),paralelo eta nahasia (mistoa).
Ematen duten tentsioa normalean 12 V-koa da(c.c) eta plaken potentzia berriz 50 eta 100 WP tartekoak.

2009/10/05

6.- Eguzki energia termikoa

Eguzki-energia termikoa: mota honetan panel beltzak erabiltzen dira, eguzkiaren izpiak energia termikoan bihurtzeko. Energia hau panelen ondotik igarotzen den ura berotzeko erabiltzen da gehienetan, etxeetarako ur beroa lortzeko edo igerilekuak berotzeko adibidez. Era honetan errendimendu handiak lortu daitezke, jasotako energiaren %70 aprobetxatuz.




2009/10/04

7.- Energia eolikoa

Zer da energia eolikoa?


Definizioa

Energia eolikoa haizea erabiliz lortzen den energia da, hau da, aire korronteek sortutako energia zinetikoa erabiliz.
Haize-energiaren erabilera oso sinplea da. Eguzkiak Lurra berotzen du, baina lurrazalaren forma irregularren eraginez, tenperatura desberdineko aire-masak sortzen dira, hots, dentsitate eta presio desberdinekoak. Desberdintasun horiek alde baterako eta besterako korronte horizontalak sortzen dituzte, hots haizea sortzen dute. Eta haize horren abiadurak (energia zinetikoa) higiaraziko ditu bere bidean jarritako errotaren palak.

Energia eolikoa guztiz berriztagarria da, eta, ondorioz, agortezina.Erregai fosilen ordezko energia da; ez du erregai fosilik erabiltzen edota erretzen, eta ez du, hortaz, gai kutsatzailerik sortzen ezta berotegi-efektua indartzen, ezta ozono-geruza txikiagotzen ere. Eta ez da ur zikinik ez hondakinik isurtzen.
Azken urteotako garapenari esker, esan dezakegu gaur egun dagoeneko teknologia heldua dela, eta prest dago beste energien errentagarritasunarekin lehiatzeko.
Energia-iturri merkea da eta beste energia-iturriekin lehiatzeko gai da. Batez ere, ingurumenari eragindako kalteak desagerrarazteko kostuak kontutan hartzen baditugu.

Desabantailei dagokienez, airea pisu espezifiko txikiko fluidoa denez, sorgailu eolikoek handiak izan behar dute. Parke eolikoak haizeak indartsu eta ahalik eta jarraituen jotzen duen lekuetan kokatuta egon behar dute eta, sarri askotan, mendi-muinoetan jartzen dira. Hortaz, eragin handia dute paisaian.Bideak egin behar dira mendi-muinoetara, eta haize-errotak jartzeko ere lan-mugimendu handiak egin behar izaten dira.Sorgailu eolikoen artean 'pasabideak' uzten diren arren, ingurutik pasatzen diren hegaztiak besoekin jo eta hiltzeko arrisku handia dago.

2009/10/03

8.- Biomasa


Biomasa, ekologian, eskualde bateko edo ekosistema bateko izaki bizidun guztiek duten masa da. Izaki bizidunak esaten denean, hilda dauden aleen masa ere kontuan hartu behar da: hildako zuhaitz baten enborra ere biomasaren parte da. Biomasaren baitan mikroorganismoak, landareak zein animaliak sartzen dira.


Hiru bioenergien artean egurra da dudarik gabe garrantzitsuena. Lehen aipatu dugun legez, lehen mailako energi iturri da Hirugarren Munduko biztanleriarentzat. Egurra etxeko janariak prestatzeko eta berokuntzarako erabiltzen da batez ere eta prozesu industrialetan erabiliko denik ezin da pentsatu. Egurra garrantzizko energi iturri izatea nahi bada, baso-botatzea oso ondo kontrolatu behar da. Izan ere, botatze-abiadurak basoaren hazte-abiadura ez du gainditu behar eta gainera, hazte- abiadura handiagoa izan baledi, are egokiago izango litzateke.

Bestetik nekazal hondakin eta soberakinetatik lortutako konposatu organiko oxigenatuak (alkoholak, zetonak eta aldehidoak) dauzkagu. Alkoholek, etanolak zehazki, erregai moduan erabilpen handia dute zenbait tokitan.

Nekazal hondakin eta soberakinetatik eratorritako erregaiak erabiltzeak arriskuak ekar ditzake. Zenbait herritan, inportatutako erregai fosilekiko menpekotasun handia duten herrietan batez ere, hondakinak edo soberakinak erabili beharrean, etanola lortzeko soro bereziak paratzeko tentaldia egon liteke. Horrek bi kalte sor ditzake: elikagai gutxiago haztea eta soro berriak lortzeko basoa itxuragabe botatzea.

Biogasak etorkizun handia izan dezake nekazal inguruetan. Izan ere, nekazal hondakinak edo azienden gorotzak anaerobikoki liseritzen badira metano gasa erdiesten da. Etxeko erabilpenetarako erregai interesgarria da granja eta baserrietan hondakin soberakinekin egon daietezkeen arazoak konpontzen dituelako. Elikagaien prestakuntza eta etxeko berokuntzarako erabil daiteke batez ere, liseriketa anaerobioz lortutako metano-kantitateak oso handiak ezin dutelako izan.

Aipatutako hiru bioenergiek beharrezko teknologia oso ezaguna izatea bere alde dute. Hala ere, alkoholen kasuan izan ezik oso maila handitan erabiliko direnik ezin daiteke pentsa. Bestetik, arazo larri bat planteatzen dute. Materia organikoaren errekuntzan oinarritzen direnez, karbono(IV) oxidoa sortu eta berotegi efektua areagotzen dute. Metanoaren kasuan gainera, are gehiago larriagotzen da berotegi efektuarekiko sentikortasuna, metanoa bera berotegi-gas eraginkorra delako.

Bestetik, zenbait landareren olioak (ekilore, koko eta soiarenak besteak beste) diesel erregaien ordezkatzaile moduan erabiltzea aztertzen ari direla azpimarratu behar da.

2009/10/02

9.- Itsasoko energia

Mareak

Mareak energi iturri moduan erabiltzea proposatzen duen sistemak, itsas gora eta itsas beheraren artean dagoen ur-mailaren diferentzia aprobetxatzen du.

Horretarako, estuario edo bokale egoki bat dike batez ixten da eta dike horretan turbinak jartzen dira. Itsas goran, dikearen atzean ura metatzen da eta gero, itsas beheran turbinetan zehar askatu egiten da.

Horrelako prozesuak bi arazo nagusi ditu. Alde batetik, estuario edo bokale bat dikez itxi behar izateak kalte paisajistiko handiak sortzen ditu, maiz paraje horiek bereziki ederrak direlako. Bestetik, mareen energia aldizkakoa da, iraunkortasunik ez du alegia, eta gainera, itsas gora eta beheraren artean ur-mailaren diferentzia handia dagoenean bakarrik da erabilgarria.

Hala eta guztiz ere, nahikoa esperientzia luzea dago alor honetan. Izan ere, Frantziako Normandian 1967az gero La Rance-ko zentral mareomotriza lanean ari da. Zentral honek 240 MW ekoizten duten 24 turbina dauzka.

Munduko beste zenbait tokitan, Kanadan eta Britainia Haundian besteak beste, proiektu esperimentalak martxan ari dira. Etorkizunean, zentral mareomotriz gehiago zabalduko direla argi eta garbi dago, baina era berean, horiek energi hornikuntza globalean izango duten eragina mugatua izango dela (zentral horiek kokatzeko toki egoki askorik ez dagoelako besteak beste) kontutan hartu behar da.


Olatuak

Olatuek uhin-higidura dutela gauza jakina da. Haizeen indarrak sortzen ditu eta olatuen partikulak ez dira luzetaraka desplazatzen; gora eta beherako higidura etengabean dabiltza ordea. Energi kantitate handia pilatzen dute olatuek eta esaterako 3 m-koek 25-40 kW/m ekoizten dituzte.

Olatuen indarra energia elektriko bihurtzearen ideia oso zaharra da eta adibidez, helburu hori lortzeko 350 patente desberdin egin dira Britainia Haundian 1890.az gero.

Patente gehienen atzean dagoen oinarria hau da: olatuak gorputz huts baten gainean presioa egiten du likido edo gas bat konprimatuz eta isurgai horrek turbina bati eragiten dio. Proposatutako sistema gehienak ez dira piszina-saioen fasetik pasa. Hala ere, salbuespenak egon dira.

Azken aldi honetan bestelako egiturak probatzen ari dira olatuen energiaz baliatzeko.


Ozeanoen energia termikoa
Sistema hau ozeanoetako gainazal eta sakoneko uren artean dagoen tenperatur diferentziaz baliatzen da. Energi zentrala ozeanoan flotatzen ari da eta funtsean bero trukagailu erraldoia da. Bertan, irakite-puntu baxuko likido bat, amoniakoa esaterako, itsas gainazaleko ur beroaren eraginez lurrindu egiten da eta gero, turbina batzuetan zehar pasatzen da. Ondoren, itsas sakoneko ur hotzak likidotu egiten du, prozesuari berrekiteko gertu dagoelarik.

Ozeanoko energia termikoa erabiltzeko puntu batzuk hartu behar dira kontutan:

Prozesua termikoki errentagarria izateko, foku hotz eta beroaren artean 18 °C-ko tenperatur diferentzia behar da. Ozeano tropikal eta subtropikaletan bakarrik gertatzen da hori; ozeano-gainazal osoaren heren batean alegia.

Arazo teknologikoak direla eta ur hotza 1.000 m baino sakonagotik erauztea ez da komeni.

Bero-trukagailuaren paretetan algak, moluskuak, etab. haziko dira. Hauek ezabatu egin behar dira; konbertsioa asko txikiagotuko dute bestela.

Bestetik zentral hauek kostaldetik urrun egin behar dira eta ondorioz bertan ekoizten den energia elektrikoarekin zer egin ikusi behar da. Bi aukera daude:

- Kable bidez kostara eraman lehorrean kokatutako zentrala bailitzan. Honek arazo teknologikoak ditu; kablearen diseinuaren ikuspegitik batez ere.

- Tarteko produktu bat fabrikatzeko erabil daiteke, eta itsasoko energia termikoa erabiliz produktu hori asko merka daiteke.

Bestetik, ozeano sakonetik ur-masa handiak azaleratzeak eragin ditzakeen arazo ekologikoak ere kontutan hartu beharko lirateke.

2009/10/01

10.- Energia Geotermikoa


Lurrean sakondu ahala tenperatura igo egiten da. Beraz, gainazal eta sakoneko puntu baten artean bero-fluxua dago. Alabaina, oso txikia da eta ez dirudi, hasiera batean bederen, energia lortzeko interesgarria denik.

Dena den, lurrazpiko urak bero hori azaleraino garraia dezake eta geyser edo ur termal moduan agertzen da. Gainera, fenomeno natural horiek erabilgarriagoak dira. Esaterako ur beroko iturriak berokuntz sistemetan erabiltzen dira Islandian. Baina badu energia termikoak desabantaila nabarmena: toki konkretutan bakarrik erabili ahal izatea alegia.

Iharduera termikoko eremuetan energia elektrikoa ekoizteko zentral geotermikoak erabiltzea pentsa daiteke. Horietako lehena Larderello-n, Italian, zabaldu zen 1906.ean eta 370 MW ekoizten ditu.

Hiru motako eremu geotermikoak daude:

Lurrin lehorrekoa. Larderellokoa esaterako. Lurrina presio txikian turbinetan zehar pasarazten da. Lurrin-kantitate handiak eta turbina bereziak behar dira eta etekina ez da oso handia.

Lurrin hezekoa. Ugariago dira. Turbina bereziak erabiltzen dira eta horietan likidotzen den ur beroa berokuntzan erabil daiteke.

Ur berokoak (50-80 °C). Gehienak berokuntzarako erabiltzen dira; Islandian adibidez. Sobietar Batasunean, Kamtxatka-n zehazki, elektrizitatea lortzen dute horrelako eremu batean, freoiez elikatutako turbosorgailu bat erabiliz.